Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

อาการหวัด เจ็บคอ อาการไข้SANTALACEAE วงศ์ย่านตีเมีย พืชจำพวกต้น

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: เหมือดคน (มะไฟแรด)

ชื่อท้องถิ่น: เหมือดคน (ภาคกลาง, จันทบุรี สระบุรี)/ มะไฟแรด ขี้หนอน เคาะหนาม (เชียงใหม่)/ นมวัว (นครราชสีมา)/

ชื่อสามัญ: -

ชื่อวิทยาศาสตร์: Scleropyrum pentandrum (Dennst.) Mabb.

ชื่อวงศ์: SANTALACEAE

สกุล: Scleropyrum

สปีชีส์: pentandrum

ชื่อพ้อง:

-Myrobalanus indica Buch.-Ham. ex Steud.

-Terminalia horrida Steud.

-Heydia horrida Dennst.

-Pyrularia ceylanica A.DC.

-Pyrularia moschifera (Blume) A.DC.

-Pyrularia wallichiana A.DC.

-Scleropyrum moschiferum (Blume) S.Moore

-Scleropyrum ridleyi Gamble

-Scleropyrum wallichianum (Wight & Arn.) Arn.

-Sphaerocarya moschifera Blume

-Sphaerocarya wallichiana Wight & Arn.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นเหมือดคน ไม้ต้นขนาดเล็ก ไม่ผลัดใบ สูงถึง 20 เมตร แตกกิ่งตามแนวระนาบแผ่กว้าง มีหนามแหลมตามลำต้นหรือกิ่ง เปลือกเรียบหรือแตกเป็นสะเก็ด ต้นอ่อนเปลือกเรียบ สีน้ำตาลอ่อน เปลือกชั้นในสีครีมแกมสีน้ำตาลอ่อน กระพี้สีขาว

ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับหรือเรียงเวียน รูปรีแคบถึรูปรีกว้าง หรือรูปไข่ กว้าง 2.5-9 เซนติเมตร ยาว 10-20 เซนติเมตร ปลายใบแหลมหรือเป็นติ่งแหลม โคนใบสอบ ขอบเรียบ แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวนวล แผ่นใบด้านบนเกลี้ยง ด้านล่างค่อนข้างเกลี้ยง เส้นกลางใบเป็นร่องตื้นด้านบนใบ และนูนเด่นชัดด้านท้องใบ เส้นแขนงใบข้างละ 4-6 เส้น เส้นแขนงใบโค้งจรดขอบใบเป็นรูปคันศร เส้นใบย่อยเห็นไม่เด่นชัด ก้านใบสั้น ยาว 6-10 มิลลิเมตร มีขนสั้นนุ่มปกคลุม

ดอก ออกเป็นช่อเชิงลดขนาดเล็กหรือช่อหางกระรอก ออกตามกิ่งและลำต้น ช่อดอกยาว 5-10 เซนติเมตร ใบประดับรูปสามเหลี่ยม ปลายแหลม ยาว 1.5 มิลลิเมตร หลุดร่วงง่าย ดอกสมบูรณ์เพศและดอกเพศเมีย วงกลีบรวมสีเหลืองอมส้ม กลีบรวมเชื่อมติดกับรังไข่ ดอกเพศผู้วงกลีบรวมแยกอิสระ กลีบรวมจำนวน 5-6 กลีบ รูปไข่ ขนาด 1.5-2 มิลลิเมตร ปลายแหลม มีขน สีเหลืองเข้มถึงเหลืองแดง เกสรเพศผู้ 4-5 อัน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ จำนวน 1 ช่อง มีออวุล 3 เม็ด ก้านชูเกสรเพศเมียสั้น

ผล ลักษณะผลสด ผนังชั้นในแข็ง รูปลูกแพร์หรือค่อนข้างกลม โคนสอบเล็กคล้ายหยดน้ำ กว้าง 2-2.5 เซนติเมตร ยาว 3-3.5 เซนติเมตร ผิวเรียบ เกลี้ยงเป็นมัน ผลอ่อนสีเขียวอมเหลือง ผลแก่สีเหลือง มีเมล็ด 1 เมล็ด รูปทรงกลม

สภาพนิเวศวิทยา: พบตามป่าเต็งรัง ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 600-1,600 เมตร ออกดอกราวเดือนมกราคมถึงมีนาคม ติดผลราวเดือนสิงหาคมถึงตุลาคม

ถิ่นกำเนิด: อินเดียไปจนถึงจีน (ยูนนาน, กวางสี) และนิวกินีตะวันตก

การกระจายพันธุ์: กัมพูชา, จีนตอนใต้ - กลาง, จีนตะวันออกเฉียงใต้, ไหหลำ, อินเดีย, จาวา, ลาว, มาลายา, เมียนมาร์, นิวกินี, ศรีลังกา, ไทย, เวียดนาม

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด หรือการตอนกิ่ง

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*เนื้อไม้ รสขมน้อย สรรพคุณ ดับพิษร้อน แก้ไข้ ถอนพิษผิดสำแดง

*ราก รสขมน้อย สรรพคุณ แก้ไข้หวัด ไข้ปวดบวม ไข้พิษ ไข้หัดสุกใส

องค์ประกอบทางเคมี:

-ใบ และกิ่ง พบสาร potalioside B, isoorientin, vitexin, apigenin, vicenin-2, apigenin, isoschaftoside

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:

-ฤทธิ์ลดความดันโลหิต การทดสอบในหลอดทดลอง พบว่าสารสกัดจากเปลือกผลด้วย น้ำ เอทานอล และอะซิโตน ยับยั้ง angiotensin converting enzyme (ACE) ที่ระดับ 61%, 68% และ 73% ตามลำดับ ซึ่งมีผลทำให้ความดันโลหิตลดลง

การศึกษาทางพิษวิทยา: -

การใช้ประโยชน์:

-แก่นและลำต้น ใช้ต้มดื่มแก้กษัย ปวดเมื่อย บำรุงกำลัง

-ประเทศอินเดีย เปลือกต้น ใบ ใช้ภายนอก รักษาโรคผิวหนัง ผล แก้งูกัด ฟอกเลือด

-ประเทศจีนใช้ ใบ ต้มกินรักษาโรคตา หรือนำมาหมัก หรือต้มกิน และใช้ภายนอก แก้ปวดกระเพาะอาหาร และแก้แผลถูกปืนยิง