Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

โรคริดสีดวงทวารหนัก โรคผิวหนัง กลากเกลื้อน ชันนะตุ FABACEAE LEGUMINOSAE วงศ์ถั่ว พืชจำพวกต้น

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: มะค่าแต้

ชื่อท้องถิ่น: มะค่าหนาม มะค่าแต้ มะค่าลิง (ภาคกลาง)/ มะค่าหยุม มะค่าหนาม (ภาคเหนือ)/ แต้ (ภาคอีสาน)/ กอกก้อ (ชาวบน-นครราชสีมา)/ กอเก๊าะ ก้าเกาะ (เขมร-สุรินทร์)/ กรอก๊อส (เขมร-พระตะบอง)

ชื่อสามัญ: Ma kha num

ชื่อวิทยาศาสตร์: Sindora siamensis Miq.

ชื่อวงศ์: FABACEAE-LEGUMINOSAE และอยู่ในวงศ์ย่อย CAESALPINIOIDEAE -CAESALPINIACEAE

สกุล: Sindora

สปีชีส์: siamensis

ชื่อพ้อง:

-Galedupa cochinchinensis (Baill.) Prain

-Galedupa siamensis (Teijsm.) Prain

-Sindora cochinchinensis Baill.

-Sindora siamensis var. siamensis

-Sindora wallichii var. siamensis (Teijsm.) Baker

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นมะค่าแต้ เป็นไม้ยืนต้น มีความสูงของต้นประมาณ 10-15 เมตร แตกกิ่งก้านแผ่กว้าง มีเรือนยอดเป็นรูปร่มหรือเป็นทรงเจดีย์ต่ำ กิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนสีน้ำตาล เปลือกต้นเรียบเป็นสีเทาคล้ำ

ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนกออกเรียงสลับ มีใบย่อยประมาณ 3-4 ใบ แกนช่อใบยาวประมาณ 2-4 เซนติเมตร ลักษณะของใบเป็นรูปรีหรือรูปไข่ ปลายใบเว้าตื้น โคนใบเป็นรูปลิ่ม ส่วนขอบใบเป็นคลื่น ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-8 เซนติเมตรและยาวประมาณ 6-15 เซนติเมตร แผ่นใบหนา แผ่นใบด้านบนมีขนหยาบ ส่วนด้านท้องใบมีขนนุ่ม

ดอก ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบหรือตามปลายกิ่ง ช่อดอกยาวประมาณ 10-25 เซนติเมตร ดอกเป็นสีเหลืองแกมเขียว มีกลีบเลี้ยงหนา 4 กลีบ ลักษณะเป็นรูปไข่กว้าง ปลายกลีบมีหนามขนาดเล็ก ส่วนกลีบดอกยาวประมาณ 7 มิลลิเมตร ดอกมีเกสรเพศผู้ 10 ก้าน และมี 2 ก้านใหญ่กว่าก้านอื่น ๆ ด้านนอกดอกมีขนสีน้ำตาล ก้านดอกยาวประมาณ 0.2-0.4 เซนติเมตร

ผล ลักษณะผลเป็นฝักเดี่ยวแบนค่อนข้างกลม ที่ผิวเปลือกมีหนามแหลมอยู่ทั่วไป ผลเป็นรูปไข่กว้างหรือเป็นรูปโล่ โคนเบี้ยวและมักมีติ่งแหลม มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4.5-10 เซนติเมตร พอแห้งจะแตกออกเป็น 2 ซีก ภายในมีเมล็ดสีดำประมาณ 1-3 เมล็ด

สภาพนิเวศวิทยา: สำหรับในประเทศไทยสามารถพบได้ตามป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณแล้ง ป่าโคกข่าว ป่าผลัดใบ ป่าดิบแล้ง และป่าชายหาดที่ระดับใกล้กับน้ำทะเลไปจนถึงที่ระดับความสูง 400 เมตร

ถิ่นกำเนิด: ไทย

การกระจายพันธุ์: บังกลาเทศ, กัมพูชา, ลาว, มาลายา, เมียนมาร์, ไทย, เวียดนาม

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด และวิธีการตอนกิ่ง

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*ปุ่มมะค่า รสเมาเบื่อ สรรพคุณ ต้มเอาไอรม แก้หัวริดสีดวงทวาร แก้พยาธิผิวหนัง

องค์ประกอบทางเคมี: -

การศึกษาทางเภสัชวิทยา: -

การศึกษาทางพิษวิทยา: -

การใช้ประโยชน์:

-เมล็ดแก่ เมื่อนำมาเผาไฟแล้วกะเทาะเปลือกออก เอาแต่เนื้อข้างในมารับประทานเป็นอาหารว่างได้ โดยเนื้อจะมีลักษณะแข็ง ๆ คล้ายกับเมล็ดมะขามและมีรสมัน

-ฝักและเปลือก ให้น้ำฝาดชนิด Catechol และ Pyrogallol ใช้สำหรับฟอกหนัง

-เปลือกต้น นิยมนำมาใช้ย้อมสีเส้นไหม ย้อมแห โดยจะให้สีแดง

-ต้นมะค่าแต้ สามารถนำมาใช้ทำเป็นถ่านได้ดี โดยจะให้ความร้อนได้สูงถึง 7,347 แคลอรีต่อกรัม

-เนื้อไม้ เป็นสีน้ำตาล่อนหรือเป็นสีน้ำตาลแก่ เมื่อทิ้งไว้นาน ๆ จะเปลี่ยนเป็นสีเข้มขึ้น มีเส้นสีเข้มกว่าสลับกับเนื้อไม้ที่ค่อนข้างหยาบ เสี้ยนสนแต่สม่ำเสมอ มีความแข็งแรงทนทาน ทนต่อปลวกได้ดี เลื่อย ผ่า ไสกบตบแต่งได้ยาก สามารถนำมาใช้ในการก่อสร้างอาคารบ้านเรือนได้ดี แต่จะมีขนาดไม่ใหญ่มากนัก ใช้ทำเสา รอด ตง พื้น พื้นรอง เครื่องเรือน เครื่องบน เครื่องมือทางการเกษตร เครื่องเกวียน เครื่องไถนา หมอนรองรางรถไฟ ลูกกลิ้งนาเกลือ กระดูกเรือ หรือใช้ทำโครงเรือใบเดินทะเล ฯลฯ