Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

โรคติดต่อทางเพศสัมพันธุ์โรคริดสีดวงทวารหนัก รังแค โรคหืดหอบ อาการนอนไม่หลับ อาการท้องผูก เถาดาน อาการไข้FABACEAE LEGUMINOSAE วงศ์ถั่ว สมุนไพรในงานสาธารณสุขมูลฐาน พืชจำพวกต้น

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: ขี้เหล็กบ้าน

ชื่อท้องถิ่น: ขี้เหล็กแก่น (ราชบุรี)/ ขี้เหล็กบ้าน (ลำปาง, สุราษฎร์ธานี)/ ผักจี้ลี้ แมะขี้แหละพะโด (เงี้ยว, แม่ฮ่องสอน)/ ยะหา (ปัตตานี)/ ขี้เหล็กใหญ่ (ภาคกลาง)/ ขี้เหล็กหลวง (ภาคเหนือ)/ ขี้เหล็กจิหรี่ (ภาคใต้)

ชื่อสามัญ: Siamese senna, Siamese cassia, Cassod tree, Thai copperpod

ชื่อวิทยาศาสตร์: Senna siamea (Lam.) H.S.Irwin & Barneby

ชื่อวงศ์: FABACEAE-LEGUMINOSAE และอยู่ในวงศ์ย่อย CAESALPINIOIDEAE-CAESALPINIACEAE

สกุล: Senna

สปีชีส์: siamea

ชื่อพ้อง:

-Cassia arborea Macfad.

-Cassia florida Vahl

-Cassia gigantea Bertero ex DC.

-Cassia siamea Lam.

-Cassia sumatrana Roxb. ex Hornem.

-Chamaefistula gigantea (Bertero ex DC.) G.Don

-Senna sumatrana (Roxb. ex Hornem.) Roxb.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นขี้เหล็กบ้าน เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบ สูงประมาณ 8-15 เมตร ลำต้นมักคดงอ เปลือกมีสีเทาถึงน้ำตาลดำแตกเป็นร่องตื้น ๆ ตามยาว แตกกิ่งก้านเป็นพุ่มแคบ

ใบ ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก ออกเรียงสลับ มีใบย่อย 13-19 ใบ รูปรี กว้าง 1.5 เซนติเมตร ยาว 4 เซนติเมตร ปลายใบเว้าตื้นๆ โคนใบมน ขอบใบเรียบ แผ่นใบเรียบ สีเขียว ก้านใบร่วมสีน้ำตาลแดง

ดอก ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนงที่ปลายกิ่ง ดอกสีเหลือง กลีบเลี้ยงกลม มี 3- 4 กลีบ ปลายมน กลีบดอกมี 5 กลีบ ปลายมน โคนเรียว หลุดร่วงง่าย ก้านดอกยาว 1-1.5 เซนติเมตรเกสรเพศผู้มีหลายอัน

ผล เป็นผักแบนแคบ ค่อนข้างหนา สีน้ำตาลคล้ำ อวบ ยาวประมาณ 15 เซนติเมตร

เมล็ด มีสีน้ำตาล รูปร่างกลม จำนวน 20 - 30 เมล็ด ต่อ 1 ฝัก

สภาพนิเวศวิทยา: -

ถิ่นกำเนิด: ศรีลังกา อินโดจีน

การกระจายพันธุ์: ลาว พม่า ศรีลังกา ไทย เวียดนาม

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*ใบ รสขม สรรพคุณ แก้ระดูขาว แก้นิ่ว ขับปัสสาวะ แก้กระษัย ถ่ายพิษไข้ พิษเสมหะ ถ่ายพรรดึก

*ดอก รสขม สรรพคุณ แก้หืด ฟอกศีรษะแก้รังแค แก้โรคประสาท แก้นอนไม่หลับ

*เปลือกต้น รสขม สรรพคุณ แก้กระษัย แก้ริดสีดวงทวาร

*กระพี้ รสขม สรรพคุณ แก้ร้อนรุ่ม กระสับกระส่ายเพราะพิษไข้

*แก่น รสขม สรรพคุณ แก้กามโรค หนองใน แก้กระษัย แก้เหน็บชา แก้ไฟธาตุพิการ

*ราก รสขมเย็น สรรพคุณ แก้ไข้กลับ แก้ซ้ำ

องค์ประกอบทางเคมี: -

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:-

การศึกษาทางพิษวิทยา:-

การใช้ประโยชน์:

-ดอก รักษาโรคเส้นประสาท นอนไม่หลับ ทำให้หลับสบาย อาการหืด รักษาโรคโลหิตพิการ ผายธาตุ รังแค ขับพยาธิ

-ราก รักษาไข้ รักษาโรคเหน็บขา ทาแก้เส้นอัมพฤกษ์ให้หย่อน แก้ฟกช้ำ แก้ไข้บำรุงธาตุ ไข้ผิดสำแดง

-ลำต้นและกิ่ง เป็นยาระบาย รักษาโรคผิวหนัง แก้โรคกระษัย แก้นิ่ว ขับปัสสาวะ ขับระดูขาว

-ทั้งต้น แก้กระษัย ดับพิษไข้ แก้พิษเสมหะ รักษาโรคหนองใน รักษาอาการตัวเหลือง เป็นยาระบาย บำรุงน้ำดี ทำให้เส้นเอ็นหย่อน

-เปลือกต้น รักษาโรคริดสีดวงทวาร โรคหิด แก้กระษัย ใช้เป็นยาระบาย

-แก่น รักษาโรคเบาหวาน รักษาโรคหนองใน ใช้เป็นยาระบาย รักษาวัณโรค รักษามะเร็งปอด ปอดอักเสบ มะเร็งลำไส้ มะเร็งกระเพาะอาหาร

-ใบ รักษาโรคบิด โรคเบาหวาน แก้ร้อนใน รักษาฝีมะม่วง โรคเหน็บชา ลดความดันโลหิตสูง ขับพยาธิ เป็นยาระบาย อาการนอนไม่หลับ

-ฝัก แก้พิษไข้เพื่อน้ำดี พิษไข้เพื่อเสมหะ แก้ลมขึ้นเบื้องสูง เบื้องบน โลหิตขึ้นเบื้องบน ทำให้ระส่ำระสายในท้อง

-เปลือกฝัก แก้เส้นเอ็นพิการ แก้อาการนอนไม่หลับ กังวล เบื่ออาหาร ใช้ใบแห้งหนัก 30 กรัม หรือใบสดหนัก 50 กรัม ต้มเอาน้ำดื่มก่อนนอน หรือใช้ใบอ่อนทำเป็นยาดองเหล้า (ใส่เหล้าขาวพอท่วมยา แช่ไว้ 7 วัน คนทุกวันให้น้ำยาสม่ำเสมอ กรองกากยาออก จะได้น้ำยาดองเหล้าขี้เหล็ก) ดื่มครั้งละ 1-2 ช้อนชา ก่อนนอน

แก้อาการท้องผูก เป็นยาระบาย ยาถ่าย ใช้ใบอ่อน 2-3 กำมือ หรือแก่นขนาดประมาณ 2 องคุลี ใช้ 3-4 ชิ้น ใช้ใบอ่อนหรือแก่ต้มกับน้ำ 1-1½ ถ้วยแก้ว เติมเกลือเล็กน้อย ดื่มเมื่อตื่นนอนเช้า หรือก่อนอาหารเช้าครั้งเดียว

-ใบแก่ ใช้ทำปุ๋ยหมัก

-ใบแก่ นำมาต้มน้ำสำหรับย้อมสีผ้า ช่วยในการติดสีเขียวขี้ม้า

-ดอกและใบอ่อน ใช้รับประทานหรือทำเป็นแกงขี้เหล็กได้

-น้ำต้มจากใบ และยอดอ่อนขี้เหล็กใช้ฉีดพ่นไล่แมลงปีกแข็ง เช่น ด้วงถั่วเขียว รวมถึงแมลงศัตรูพืชต่างๆ

-เนื้อไม้ ใช้ในการก่อสร้างอาคารบ้านเรือน เช่น เสา รอด ตง เครื่องเรือนอย่างดี

-ปลูกเป็นพรรณไม้ปรับปรุงดินเนื่องจากใบมีธาตุไนโตรเจนสูง ช่วยปกคลุมดินและความชื้นได้ดี