Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

สมานแผล อาการท้องผูก เถาดาน อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ แน่นจุกเสียด PASSIFLORACEAE วงศ์กะทกรก พืชจำพวกเถาเครือ

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: กระทกรก (เสาวรส)

ชื่อท้องถิ่น: กระทกรก, เสาวรส

ชื่อสามัญ: Passion Fruit, Jamaica honey-suckle, Yellow granadilla

ชื่อวิทยาศาสตร์: Passiflora edulis f. flavicarpa O. Deg.

ชื่อวงศ์: PASSIFLORACEAE

สกุล: Passiflora

สปีชีส์: edulis

ชื่อพ้อง:

-Passiflora edulis var. verrucifera (Lindl.) Mast.

-Passiflora verrucifera Lindl.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นกระทกรก เป็นไม้เถาเลื้อย ส่วนโคนเป็นไม้เนื้อแข็ง อายุหลายปี สามารถเลื้อยได้ไกลถึง 12 เมตร มีมือเกาะ

ใบ เป็นใบเดี่ยว รูปคล้ายโล่ หรือรูปไข่ ออกเรียงสลับกัน ขอบใบมักเว้าลึกเป็น 3 พู ปลายใบแหลม หรือเรียวแหลม โคนใบกลม หรือรูปหัวใจเว้าตื้น เนื้อใบค่อนข้างเหนียว ขอบใบจักฟันเลื่อย มีเส้นใบ 3 เส้น ออกจากโคนใบ ก้านใบยาว 4-4.5 เซนติเมตร ที่ปลายก้านมีต่อม หูใบรูปหอก ขอบเรียบ หรือจักฟันเลื่อย

ดอก ออกดอกเป็ฯช่อกระจุก (cyme) มีดอกย่อยดอกเดียวออกตรงข้ามกับมือจับ เนื่องจากดอกกลางไม่เจริญ ดอกข้างด้านหนึ่งเปลี่ยนเป็นมือจับ ยาว 5-20 เซนติเมตร ก้านดอกยาว 2-6 เซนติเมตร ใบประดับ และใบประดับย่อยรูปไข่ ปลายมนหรือแหลม ขอบจักฟันเลื่อยเรียงกันเป็นชั้น กลีบดอกสีขาว เส้นผ่านศูนย์กลางดอก 4-7 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงสีเขียว กลีบเลี้ยงและกลีบดอกรูปขอบขนาน ปลายมน มีรยางค์เรียงเป็นวง 4-5ชั้น สองชั้นนอก ยาวกว่าชั้นด้านใน รยางค์รูปคล้ายเส้นด้าย ส่วนโคนสีม่วงเข้ม ส่วนปลายมีสีขาว ดอกมีกลิ่นหอม ดอกสมบูรณ์เพศ มีก้านชูทั้งเกสรเพศผู้และเกสรเพศเมียให้สูงขึ้น (androgynophore) ก้านชูสูง 1-1.2 เซนติเมตรเกสรเพศเมียมี 3 อัน ยอดเกสรเพศเมียรูปไต เกสรเพศผู้ 5 อัน ก้านชูอับเรณูยาว 5-6 มิลลิเมตร ฐานรองดอกรูปถ้วย

ผล ลักษณะผลกลมหรือรูปไข่ เส้นผ่านศูนย์กลาง 4-7 เซนติเมตร เมล็ดรูปไข่ สีน้ำตาลเข้มหรือดำ ขนาด 5-6 มิลลิเมตรแผลอ่อนสีเขียวมีกระสีขาว เมื่อสุกจะมีสีเหลืองนวล มีเมล็ดจำนวนมาก แต่ละเมล็ดถูกหุ้มด้วยรกซึ่งบรรจุน้ำสีเหลืองลักษณะเหนียวข้น ภายในผลมีน้ำมาก ผลและเมล็ดรับประทานได้ มีรสเปรี้ยว และมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว

สภาพนิเวศวิทยา: -

ถิ่นกำเนิด: บราซิลตะวันออก เวเนซุเอลา เปรู และหมู่เกาะอินดีสตะวันตก

การกระจายพันธุ์: -

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*เปลือกต้น รสฝาด สรรพคุณ แก้แผลเน่าเปื่อย

*ใบ รสเย็นเฝื่อน สรรพคุณ แก้หวัดคัดจมูก

*เถา รสฝาดเฝื่อน สรรพคุณ ถอนพิษยาเบื่อเมา คุมธาตุ รักษาบาดแผล

*เมล็ด รสร้อนเล็กน้อย สรรพคุณ แก้เด็กท้องขึ้น อืดเฟ้อ

*ราก รสเบื่อเมา สรรพคุณ แก้กามโรค ตัวร้อนเนื่องจากพิษไข้

องค์ประกอบทางเคมี: -

การศึกษาทางเภสัชวิทยา: -

การศึกษาทางพิษวิทยา: -

การใช้ประโยชน์:

-ยอดอ่อน สามารถใช้รับประทานเป็นผักสด หรือนำมาต้มหรือลวกเป็นผักจิ้มน้ำพริก และแกงเลียง

-ผลสุกสีเหลือง หรือสีม่วง (ขึ้นกับสายพันธุ์) รับประทานเมล็ดและเยื้อหุ้มเมล็ด มีรสหวานเปรี้ยว รับประทานช่วยระบายท้อง มีวิตมินสูง

-ผลสุกสีเหลือง หรือสีม่วง (ขึ้นกับสายพันธุ์) รับประทานเมล็ดและเยื้อหุ้มเมล็ด มีรสหวานเปรี้ยว นำไปประกอบอาหารได้หลากหลายชนิด เช่น น้ำผลไม้ เค้ก แยม เยลลี ไอศกรีม เป็นต้น

-กระทกรก (เสาวรส) นำมาสกัดสารสำหรับเป็นส่วนผสมของเครื่องสำอาง โดยเฉพาะครีมบำรุงผิว เพราะประกอบด้วยสารที่สามารถสะท้อนรังสียูวีได้