Select your language TH EN
เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ  thai-herbs.thdata.co thdata.co

อ่านบทความอัตโนมัติ



ชื่อไทย: บวบขม

ชื่อท้องถิ่น: มะนอยจ๋า (ภาคเหนือ)/ นมพิจิตร (ภาคกลาง)/ เล่ยเซ (เมี่ยน)

ชื่อสามัญ: -

ชื่อวิทยาศาสตร์: Trichosanthes cucumerina L.

ชื่อวงศ์: CUCURBITACEAE

สกุล: Trichosanthes 

สปีชีส์: cucumerina

ชื่อพ้อง: 

-Anguina anguina (L.) Huth

-Anguina cucumerina (L.) Kuntze

-Cucumis anguinus (L.) L.

-Involucraria anguina (L.) M.Roem.

-Involucraria cordata M.Roem.

-Trichosanthes ambrozii Domin

-Trichosanthes anguina L.

-Trichosanthes brevibracteata Kundu

-Trichosanthes brevibracteata var. longirostrata Kundu

-Trichosanthes cochinchinensis M.Roem.

-Trichosanthes colubrina J.Jacq.

-Trichosanthes cucumerina subsp. anguina (L.) Greb.

-Trichosanthes cucumerina var. anguina (L.) Haines

-Trichosanthes cucumerina var. lobata (Roxb.) S.N.Biswas

-Trichosanthes laciniosa J.G.Klein ex Willd.

-Trichosanthes lobata Roxb.

-Trichosanthes olida F.Muell.

-Trichosanthes pachyrrhachis Kundu

-Trichosanthes pedatifolia Miq.

-Trichosanthes petala Buch.-Ham. ex Wall.

-Trichosanthes reniformis Miq.

-Trichosanthes wightiana M.Roem.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

บวบขม thai-herbs.thdata.co | บวบขม สรรพคุณ สมุนไพร ไทย

ต้นบวบขม เป็นไม้เถาเลื้อยล้มลุก เลื้อยพันหรือทอดเลื้อยไปตามพื้นดิน มีขนาดยาวประมาณ 2-5 เมตร มีมือเกาะจับต้นไม้อื่น ตลอดเถา กิ่งก้าน และใบมีขนขึ้นประปราย 


บวบขม thai-herbs.thdata.co | บวบขม สรรพคุณ สมุนไพร ไทย

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปห้าเหลี่ยม หรือรูปโล่แกมรูปไตถึงรูปไข่กว้าง ปลายใบแหลมหรือกลม โคนใบเว้าเข้าหากลางใบหรือเป็นรูปหัวใจ ส่วนขอบใบจักเป็นซี่ฟันและมีรอยเว้าลึกทำให้เป็น 5 แฉก แผ่นใบมีขนาดกว้างประมาณ 8-12 เซนติเมตร และยาวประมาณ 7-10 เซนติเมตร ผิวใบสากมือ มีขนทั้งสองด้าน แต่ขนด้านล่างจะยาวกว่าด้านบน เส้นใบเป็นร่องลึกเห็นได้ชัด เส้นใบออกจากจุดเดียวกันที่โคนใบ 5 เส้น ก้านใบเล็กและมีขน ยาวประมาณ 2-7 เซนติเมตร


บวบขม thai-herbs.thdata.co | บวบขม สรรพคุณ สมุนไพร ไทย

ดอก ออกดอกเดี่ยว แบบแยกเพศ อยู่คนละต้น ดอกเพศผู้จะออกเป็นช่อยาวประมาณ 6-16 เซนติเมตร ก้านดอกเล็กคล้ายเส้นด้ายและมีขนเล็กน้อย กลีบรองกลีบดอกโคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกออกเป็น 5 กลีบ ยาวประมาณ 1.5-1.6 เซนติเมตร กลีบยาว 1.5 มิลลิเมตร กลีบดอกมี 5 กลีบ ลักษณะเป็นรูปไข่แกมสามเหลี่ยมยาวประมาณ 7 มิลลิเมตร มีเส้น 3 เส้น กลีบอยู่ชิดกัน มีเกสรเพศผู้ 3 อัน เป็นรูปทรงกระบอก มีขนาดกว้างประมาณ 1.5 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 3 มิลลิเมตร ส่วนดอกเพศเมียจะออกเป็นดอกเดี่ยว สีเหลือง โดยจะออกตามซอกใบ ก้านดอกยาวประมาณ 3-12 มิลลิเมตร กลีบรองกลีบดอกและกลีบดอกมีลักษณะเหมือนกัน ดอกเพศผู้ รังไข่เป็นรูปยาวรีและมีขนยาวนุ่ม ท่อรังไข่เล็กเหมือนเส้นด้าย ยาวประมาณ 1.6-1.8 เซนติเมตร


บวบขม thai-herbs.thdata.co | บวบขม สรรพคุณ สมุนไพร ไทย  บวบขม thai-herbs.thdata.co | บวบขม สรรพคุณ สมุนไพร ไทย

ผล ลักษณะของผลเป็นรูปกลมรีหรือรูปไข่ หัวท้ายแหลม ผลกว้างประมาณ 4-6 เซนติเมตร และยาวประมาณ 8-12 เซนติเมตร ผิวผลเป็นสีเขียวมีตุ่มเล็ก ๆ ขรุขระเล็กน้อย มีจุดประสีขาวทั่วผล ลายสีเขียวเข้มตามความยาวของผล ผลมักงอเล็กน้อย มีรสขม ภายในมีเมล็ดอ่อนสีขาวจำนวนมากอัดแน่นกันเป็นแถว เมื่อแก่เป็นสีดำรูปหยดน้ำ แบน มีขนาดกว้างประมาณ 0.4-0.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 0.8 เซนติเมตร

สภาพนิเวศวิทยา: พบขึ้นเองตามริมน้ำ ตามที่รกร้างทั่วไป

ถิ่นกำเนิด: เอเชียเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนไปจนถึงออสเตรเลียตอนเหนือ

การกระจายพันธุ์: -

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*ลูกสด รสขม สรรพคุณ ฟอกศีรษะ แก้คัน แก้รังแค

*เมล็ด รสเมา สรรพคุณ แก้หืด

*รังบวบแห้ง รสจืดเมา แก้ริดสีดวงจมูก

องค์ประกอบทางเคมี: -

การศึกษาทางเภสัชวิทยา: 

-ผลมีรสขมเพราะมีสารชื่อ “คิวเคอร์บิตาซิน” ในปริมาณมาก โดยคิวเคอร์บิตาซินเป็นสารขมที่เป็นลักษณะเฉพาะของพืชวงศ์นี้ เป็นสารกลุ่มไทรเทอร์ปีนที่มีออกซิเจนจำนวนมาก คิวเคอร์บิตาซินหลักในบวบขมจะเป็นคิวเคอร์บิตาซิน บี ซึ่งมีฤทธิ์แรงในการยับยั้งเซลล์มะเร็งช่องปากและจมูก (KB cell) เซลล์มะเร็งเต้านมชนิด ER positive และ ER negative

-สารสกัดทั้งต้นและผลด้วยแอลกอฮอล์ มีฤทธิ์ต้านการเจริญของเชื้อแบคทีเรียหลายชนิด

-น้ำคั้นและสารสกัดจากผลบวบขมด้วยอีเทอร์ มีความเป็นพิษต่อเซลล์มะเร็งหลายชนิดในหลอดทดลอง

การศึกษาทางพิษวิทยา: -

การใช้ประโยชน์:

-ตำรายาพื้นบ้านล้านนาจะใช้เถา ผล หรือทั้งต้นบวบขม เข้าตำรับยาหอมแก้ลม บำรุงหัวใจ 

-ตำรายาไทยจะใช้ผลสดเป็นยาพอกศีรษะ แก้คัน แก้รังแค และฆ่าเหา โดยนำมาขยี้ฟอกศีรษะเส้นผมหลังสระผม หมักทิ้งไว้ประมาณ 5-10 นาที แล้วค่อยล้างน้ำออก โดยให้ฟอกทุกครั้งหลังสระผม จะช่วยขจัดรังแคแก้อาการคันศีรษะได้ดีมาก 

-อาการไข้ ใช้เถานำมาต้มกับน้ำกินเป็นยาลดไข้ หรือจะใช้ใบหรือรากนำมาต้มกับน้ำกินก็ได้ ส่วนเมล็ดสรรพคุณเป็นยาแก้ไข้

-อาการแก้ริดสีดวงจมูก ใช้รังหรือใยบวบขมแบบแห้ง นำมาหั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ หรือหั่นให้เป็นฝอยผสมกับเส้นยาสูบเล็กน้อยมวนเป็นบุหรี่สูบฆ่าเชื้อริดสีดวงจมูกทั้งที่เพิ่งเป็นใหม่ ๆ และเป็นมากขนาดหายใจออกมามีกลิ่นเหม็น

-อาการปวดศีรษะ ใช้รากนำมาต้มน้ำดื่มเป็นยาแก้อาการปวดศีรษะ

-ช่วยบำรุงร่างกาย บำรุงหัวใจ  ใช้น้ำต้มจากเถาหรือต้นมีสรรพคุณเป็นยาบำรุงร่างกาย บำรุงหัวใจ

-ช่วยย่อยอาหาร ใช้ผลแห้งนำมาต้มกับน้ำตาลเป็นยาช่วยย่อย

-ช่วยระบายท้อง ใช้เถา ผลและยอดอ่อน หรือใช้รากต้มน้ำดื่มเป็นยาถ่ายอย่างแรงและรบกวนทางเดินอาหารมาก 

-เมี่ยนใช้ผลอ่อนประกอบอาหาร เช่น ใช้ใส่ในแกง

-เมี่ยนใช้เส้นใยจากผลแก่แห้งแทนฟองน้ำสำหรับล้างจาน




ข้อมูลในระบบนี้ จัดทำขึ้นเพื่อให้ความรู้ ประกอบการเรียนการสอน | copyright © thai-herbs.thdata.co

สร้างบทความของคุณ โดยวิธีการง่ายๆ



แชร์ข้อมูล




ข้อมูลอื่นๆที่เกี่ยวข้อง