Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

อาการปวด เคล็ด ขัด ยอก APOCYNACEAE วงศ์ตีนเป็ด วงศ์ไม้ลั่นทม วงศ์โมก พืชจำพวกเถาเครือ

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: ตีนเป็ดเครือ (เถาเอ็นอ่อน)

ชื่อท้องถิ่น: เครือเถาเอ็น เครือเขาเอ็น (เชียงใหม่)/ เขาควาย (นครราชสีมา)/ เสน่งกู (บุรีรัมย์)/ หญ้าลิเลน (ปัตตานี)/ หมอตีนเป็ด (สุราษฎร์ธานี)/ ตีนเป็ดเครือ (ภาคเหนือ)/ เครือเอ็นอ่อน (ภาคอีสาน)/ เมื่อย (ภาคกลาง)/ กวน (ฉาน-แม่ฮ่องสอน)/ นอออหมี (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)/ กู่โกวเถิง (จีนกลาง)

ชื่อสามัญ: -

ชื่อวิทยาศาสตร์: Cryptolepis dubia (Burm.f.) M.R.Almeida

ชื่อวงศ์: APOCYNACEAE และอยู่ในวงศ์ย่อย ASCLEPIADOIDEAE-ASCLEPIADACEAE

สกุล: Cryptolepis

สปีชีส์: dubia

ชื่อพ้อง:

Chonemorpha reticulata G.Don

Cryptolepis dubia (Burm.f.) M.R.Almeida

Cryptolepis reticulata (Roth) Wall. ex Steud.

Echites cuspidatus B.Heyne ex Hook.f.

Echites reticulatus Roth

Nerium reticulatum Roxb.

Periploca dubia Burm.f.

Periploca viridiflora Kostel.

Trachelospermum cavaleriei H.Lév.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นตีนเป็ดเครือ เป็นไม้เถาเลื้อย พาดพันกับต้นไม้อื่น เป็นไม้เลื้อยจำพวกเถาเนื้อแข็ง เถาลำต้นกลม เปลือกเถาเรียบหนาเป็นสีน้ำตาลอมสีดำหรือเป็นสีแดงเข้มและมีลายประตลอดเถา ยาวประมาณ 4-5 เมตร ก้านเล็ก มีสีเทาอมเขียวและไม่มีขนปกคลุม เมื่อเถาแก่เปลือกจะหลุดลอกออกเป็นแผ่น ๆ มียางสีขาวข้นทั้งต้น

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกัน ลักษณะของใบเป็นรูปรีหรือรูปไข่ ปลายใบมนมีหางสั้น โคนใบสอบ ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-8 เซนติเมตรและยาวประมาณ 5-18 เซนติเมตร แผ่นใบค่อนข้างหนา หลังใบเรียบเป็นมันและลื่น ท้องใบเรียบเป็นสีเขียวนวล ใบอ่อนมีขนปกคลุม ส่วนใบแก่ไม่มีขน เส้นใบตามขวางจะเป็นเส้นตรงไม่โค้ง ใบหนึ่งจะมีประมาณ 30 คู่ ส่วนก้านใบสั้น ยาวได้ประมาณ 0.5-1 เซนติเมตร

ดอก ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบ ดอกย่อยเป็นสีเหลืองอ่อนหรือสีเป็นสีขาวอมเหลือง ดอกมีกลีบดอก 5 กลีบ โคนกลีบดอกเชื่อมติดกัน ส่วนกลีบเลี้ยงดอกเป็นสีเขียวมี 5 กลีบ

ผล ลักษณะผลเป็นฝัก ลักษณะของฝักเป็นรูปทรงกระสวย กลมยาว ยาวประมาณ 6.5-10 เซนติเมตร และมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางฝักประมาณ 1-2 เซนติเมตร ฝักมีเนื้อแข็ง โคนผลติดกัน ปลายผลแหลม ผิวผลเป็นมันลื่น พอแก่แล้วจะแตกอ้าออก ภายในผลมีเมล็ดสีน้ำตาลมีขนปุยสีขาวติดอยู่และปลิวไปตามลมได้ ลักษณะของเมล็ดเป็นรูปรีหรือรูปกลมยาวแบน มีความยาวประมาณ 1 เซนติเมตร

สภาพนิเวศวิทยา: พบขึ้นตามป่าราบหรือตามที่รกร้าง

ถิ่นกำเนิด: อนุทวีปอินเดียไปจนถึงจีนและอินโดจีน

การกระจายพันธุ์: เกาะอันดามัน, อัสสัม, บังกลาเทศ, จีนตอนใต้-กลาง, จีนตะวันออกเฉียงใต้, หิมาลายาตะวันออก, อินเดีย, ลาว, พม่า, เนปาล, ปากีสถาน, ศรีลังกา, ไทย, เวียดนาม, หิมาลัยตะวันตก

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*ใบ รสเบื่อเอียน สรรพคุณ แก้ปวดเสียวตามร่างกาย แก้เส้นตึง เมื่อยขบ ทำให้เส้นเอ็นหย่อน

*เถา รสขม สรรพคุณ แก้เส้นตึง แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย

องค์ประกอบทางเคมี: -

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:

-ฤทธิ์แก้เคล็ดขัดยอก ฤทธิ์ต้านการอักเสบ ฤทธิ์แก้ปวด ฤทธิ์บำรุงข้อ ฤทธิ์บำรุงตับ ทดลองทำการทดสอบฤทธิ์ต้านไวรัสไข้หวัดใหญ่ของสารสกัดสมุนไพรก่อนจากวิธี plaque reduction assay พบว่า สารสกัดหยาบขมิ้นชันมีฤทธิ์ต้านไวรัสไข้หวัดใหญ่ชนิด H1N1 2009 ได้มากถึง 80% ที่ความเข้มข้น สูงสุดที่ทดสอบ (ที่ความเจือจาง 10240 เท่าของstock)

สารสกัดของ Cryptolepis buchanani (เถาเอ็นอ่อน) มีฤทธิ์ต้านไวรัสไข้หวัดใหญ่ทั้งชนิด A/Puerto Rico/8/34 (H1N1) (PR8) และ A/Hong Kong/8/68 (H3N2) ด้วย ความเข้มข้นที่ยับยั้งได้ 50% (IC50) น้อยกว่า 7 µg/ml เมื่อทำการศึกษาขั้นตอนการติดเชื้อที่ถูกยับยั้ง พบว่า สารสกัดเหล่านี้ยับยั้งการติดเชื้อของไวรัสที่ขั้นตอนการเข้าเซลล์

การศึกษาทางพิษวิทยา: -

การใช้ประโยชน์:

-อาการฟกช้ำดำเขียว ใช้เถาที่บดเป็นผง 0.35 กรัม ผสมกับเหล้ารับประทาน หรือใช้ยาแห้งประมาณ 5-6 กรัม นำมาดองกับเหล้ารับประทานครั้งละ 5 ซีซี วันละ 3 ครั้ง

-อาการปวดเสียวเส้นเอ็น ช่วยคลายเส้นเอ็น ทำให้เส้นเอ็นที่ตึงยืดหย่อน ใช้เถามีรสขมเบื่อมัน ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาบำรุงเส้นเอ็นให้แข็งแรง แก้เส้นเอ็นพิการ เส้นแข็ง แก้อาการปวดเมื่อยเส้นเอ็น แก้อาการปวดบวม ปวดเมื่อยตามร่างกาย ปวดหลัง แก้ขัดยอก

-ช่วยบำรุงเส้นเอ็น อาการปวดเมื่อย ใช้ใบ, เถามีรสเบื่อเอียน ใช้ทำเป็นลูกประคบ ด้วยการนำใบมาโขลกให้ละเอียด แล้วนำมาห่อกับผ้าทำเป็นลูกประคบ แก้เมื่อยขบ บำรุงเส้นเอ็น

-ปลูกเป็นไม้ประดับ เนื่องจากมีใบที่เขียวสดและดอกที่สวยงาม