Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

โรคริดสีดวงทวารหนัก อาการท้องผูก เถาดาน FABACEAE LEGUMINOSAE วงศ์ถั่ว สมุนไพรในงานสาธารณสุขมูลฐาน พืชจำพวกต้น

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: มะขามแขก

ชื่อท้องถิ่น:

ชื่อสามัญ: Alexandria senna, Alexandrian senna, Indian senna, Tinnevelly senna

ชื่อวิทยาศาสตร์: Senna alexandrina Mill.

ชื่อวงศ์: FABACEAE-LEGUMINOSAE และอยู่ในวงศ์ย่อย CAESALPINIOIDEAE-CAESALPINIACEAE

สกุล: Senna

สปีชีส์: alexandrina

ชื่อพ้อง:

-Cassia angustifolia M.Vahl

-Cassia angustifolia Vahl

-Cassia senna L.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นมะขามแขก เป็นไม้พุ่ม มีความสูงของต้นประมาณ 0.5-1.5 เมตร มีทรงต้นเป็นพุ่มหรือกอขนาดเล็กแตกกิ่งก้านสาขา

ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับ ใบย่อยเป็นรูปวงรีและใบรูปหอก ใบแห้งมีสีเขียวอมน้ำตาล ขอบใบเรียบ ปลายและโคนใบแหลม โคนใบทั้งสองมีขนาดไม่สมมาตรกัน และมีขนนุ่มปกคลุมอยู่ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 2.5-5 เซนติเมตร ใบมีกลิ่นเหม็นเขียว มีรสเปรี้ยว หวานชุ่ม

ดอก ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบตอนปลายกิ่ง กลีบดอกมีสีเหลือง จะมีกลีบที่รองดอกและกลีอดอกเกือบมีขนาดที่เท่ากันจำนวน 5 กลีบ

ผล ลักษณะของผลเป็นฝักแบน รูปขอบขนาน ฝักอ่อนมีสีเขียว กว้างประมาณ 2 เซนติเมตร และยาวประมาณ 7 เซนติเมตร มีสีเขียวใสตอนยังอ่อน เมื่อแก่จะกลายเป็นสีดำ มีเมล็ดประมาณ 6 เมล็ด มีรสเปรี้ยว

สภาพนิเวศวิทยา: -

ถิ่นกำเนิด: ซาฮาร่า &ซาเฮล ไปจนถึงชมพูทวีป

การกระจายพันธุ์: แอลจีเรีย, แอฟริกากลาง, ชาด, จิบูตี, อียิปต์, เอริเทรีย, เอธิโอเปีย, อ่าวกินี, อินเดีย, เคนยา, มาลี, มอริเตเนีย, ไนเจอร์, ไนจีเรีย, โอมาน, ปากีสถาน, ปาเลสไตน์, ซาอุดีอาระเบีย, ซีนาย, โซโคตรา, โซมาเลีย, ศรีลังกา, ซูดาน, เยเมน, เบนิน, บราซิลตะวันออกเฉียงเหนือ, โคลอมเบีย, สาธารณรัฐโดมินิกัน, รัฐอ่าว, เฮติ, อิรัก, เกาะลีวาร์ด, เม็กซิโกตะวันตกเฉียงใต้, ทาดซิกิสถาน, ทรานคอเคซัส, ไทย, อุซเบกิสถาน

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*ใบ รสเปรี้ยว สรรพคุณ ระบายท้อง

*ฝัก รสเปรี้ยว สรรพคุณ แก้ท้องผูก ระบายท้อง แก้ริดสีดวงทวาร (สตรีมีครรภ์ห้ามใช้)

องค์ประกอบทางเคมี:

-ใบ และฝัก มีสารกลุ่มไฮดรอกซีแอนทราซีน กลัยโคไซด์ ได้แก่ sennoside A, B, C, และ D , rhein, aloe emodin, emodin

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:

-ช่วยขับถ่ายอุจจาระ ต้านการก่อกลายพันธุ์ ต้านเชื้อแบคทีเรีย

การศึกษาทางพิษวิทยา:

-การทดสอบความเป็นพิษเฉียบพลัน สารสกัด 50% เอทานอลจากส่วนเหนือดิน เมื่อฉีดเข้าช่องท้องหนูถีบจักรมีค่า LD50 เท่ากับ 681 มก./กก. นน.ตัว สารสกัด 95% เอทานอล ส่วนเหนือดินเมื่อฉีดเข้าช่องท้องหนูถีบจักรมีค่า LD50 เท่ากับ 500 มก/กก. นน.ตัว ไม่ปรากฏพิษ

การใช้ประโยชน์:

-ใบและฝัก ใช้ปรุงเป็นยาถ่าย ยาระบายได้ดี และช่วยแก้อาการท้องผูกได้ โดยให้นำใบมะขามแขกประมาณ 2 หยิบมือ (ประมาณ 2 กรัม) หรือจะใช้ฝักประมาณ 10-15 ฝัก นำมาต้มกับน้ำ 1 ถ้วยแก้วประมาณ 4 นาที และใส่เกลือเล็กน้อยเพื่อช่วยกลบรสเฝื่อน แล้วใช้รับประทานเพียงครั้งเดียว หรืออีกวิธีจะใช้วิธีการบดใบแห้งให้เป็นผง ใช้ชงกับน้ำดื่มก็ได้ สำหรับบางรายที่ดื่มแล้วเกิดอาการไซ้ท้อง หรืออาการปวดมวนท้อง (ใบจะออกฤทธิ์ไซ้ท้องมากกว่าฝัก) ให้แก้ไขด้วยการนำมาต้มรวมกับยาขับลมปริมาณเพียงเล็กน้อย เช่น กานพลู ขิง อบเชย กระวาน เพื่อช่วยบรรเทาอาการไซ้ท้องและเพื่อแต่งรสให้ดีขึ้น