Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

รังแค โรคริดสีดวงทวารหนัก โรคพยาธิลำไส้โรคผิวหนัง กลากเกลื้อน ชันนะตุ APOCYNACEAE วงศ์ตีนเป็ด วงศ์ไม้ลั่นทม วงศ์โมก พืชจำพวกต้น

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: รักซ้อน

ชื่อท้องถิ่น: รัก รักดอก (ไทยภาคกลาง) ปอเถื่อน ป่านเถื่อน (พายัพ) และ รักเขา (เพชรบูรณ์)

ชื่อสามัญ: -

ชื่อวิทยาศาสตร์: Calotropis gigantea Linn.R.Br.ex.Ait

ชื่อวงศ์: ASCLEPIADACEAE

สกุล: Calotropis

สปีชีส์: gigantea

ชื่อพ้อง: -

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นรักซ้อน เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กหรือเป็นไม้พุ่มขนาดกลาง มีความสูงของต้นประมาณ 1.5-3 เมตร ลำต้นมีเนื้อไม้ แตกกิ่งก้านมากที่โคนต้น และจะแตกกิ่งก้านสาขาแผ่ออกทางด้นข้างพอ ๆ กับส่วนสูงของลำต้น เปลือกต้นเป็นสีน้ำตาลอ่อนหรือสีเทาคล้ายขี้เถ้า แตกเป็นร่องตามยาว กิ่งจะไม่มีเนื้อไม้ ตามกิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนละเอียดสีขาวปกคลุมอยู่หนาแน่น และทุกส่วนของต้นมียางสีขาวข้น

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกัน ลักษณะของใบเป็นรูปรีแกมขอบขนาน ปลายใบเป็นติ่งแหลม โคนใบมนหรือเว้าเล็กน้อย ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 4-5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 8-30 เซนติเมตร แผ่นใบหนาอวบน้ำ หลังใบและท้องใบมีขนสีขาวปกคลุม เมื่อกระทบแสงจะสะท้อนเป็นสีเหลืองนวล ใบไม่มีก้านใบ หรือมีก้านใบสั้น

ดอก ออกดอกเป็นช่อแบบซี่ร่ม โดยจะออกตามซอกใบใกล้ส่วนยอดหรือตามปลายกิ่ง แต่ละช่อมีดอกย่อยจำนวนมาก ก้านช่อดอกยาวประมาณ 6-10 เซนติเมตร ส่วนก้านดอกย่อยยาวประมาณ 2.5-4 เซนติเมตรดอกเป็นสีขาว สีม่วง หรือสีม่วงแดง มีกลีบดอกซ้อนกัน 5-6 ชั้น กลีบดอกผิวเกลี้ยง แต่ละกลีบเป็นรูปรีถึงรูปใบหอก ปลายแหลมหรืออาจบิด กว้างประมาณ 0.5-0.8 เซนติเมตร และยาวประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร ส่วนโคนกลีบดอกเชื่อมติดกัน หลอดกลีบดอกสั้น และมีรยางค์ลักษณะเป็นรูปมงกุฎขนาดใหญ่อยู่ตรงกลางดอก มี 5 แฉก อวบน้ำ เชื่อมติดกัน สั้นกว่าเส้าเกสรเพศผู้ ปลายมน มีติ่งมนทางด้านข้าง ฐานเป็นเดือย และอับเรณูมีเยื่อบางหุ้ม ส่วนกลีบเลี้ยงดอกมี 5 กลีบ ลักษณะของกลีบเป็นรูปไข่กลับ ปลายแหลม กว้างประมาณ 2-3 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 4-6 มิลลิเมตร และมีขนนุ่มปกคลุม

ผล ลักษณะผลเป็นฝักติดกันเป็นคู่ ๆ ลักษณะของฝักเป็นรูปรีโค้ง ปลายฝักแหลมงอ มีขนาดกว้างประมาณ 2.58-4 เซนติเมตร และยาวประมาณ 7-10 เซนติเมตร ผิวเป็นคลื่น ผิวฝักมีนวลสีขาวเหนียวมือ ฝักอ่อนเปลือกสีขาว เมื่อแก่จัดจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลแลแตกออก ภายในฝักมีเมล็ดขนาดเล็กจำนวนมาก ลักษณะของเมล็ดแบนเป็นสีน้ำตาล ยาวประมาณ 5-7 มิลลิเมตร และมีขนสีขาวติดอยู่เป็นกระจุกที่ปลายของเมล็ด ยาวประมาณ 2.5-4 เซนติเมตร และสามารถปลิวไปตามลมได้ไกล

สภาพนิเวศวิทยา: -

ถิ่นกำเนิด: จีนไปจนถึงเอเชียเขตร้อน

การกระจายพันธุ์: อัสสัม, บังกลาเทศ, กัมพูชา, จีนกลางตอนใต้, จีนตะวันออกเฉียงใต้, หิมาลัยตะวันออก, ไหหลำ, อินเดีย, จาวา, เกาะแลกคาดีฟ, ลาว, มาลายา, มัลดีฟส์, พม่า, เนปาล, ศรีลังกา, สุลาเวสี, ไทย, เวียดนาม, เกาะอันดามัน, แองโกลา, โคลอมเบีย, คิวบา, ฟิจิ, กิลเบิร์ตไอส์, ฮาวาย, เคนยา, ซุนดาน้อย, มาเรียนา, โมซัมบิก, นิวกินี, ดินแดนทางตอนเหนือ, ฟิลิปปินส์, ฟีนิกซ์ไอส์, ควีนส์แลนด์, เกาะโวไซตี้, เกาะโซโลมอน, แทนซาเนีย, ตรินิแดด-โตเบโก, เวเนซุเอลา, เวเนซุเอลาแอนทิลลิส

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*ต้น รสขม สรรพคุณ บำรุงทวารทั้ง 9

*ใบ รสจืด สรรพคุณ แก้ริดสีดวงทวาร แก้คุดทะราด

*ผล รสเอียน สรรพคุณ แก้รังแค

*ราก รสขม สรรพคุณ แก้ไข้เหนือและมูกเลือด

*ยาง รสเอียน สรรพคุณ แก้ริดสีดวงในลำไส้ แก้กลากเกลื้อน ทาปลาช่อนย่างให้เด็กรับประทาน ขับพยาธิไส้เดือนได้ รับประทานมากทำให้อาเจียนและท้องร่วงได้

องค์ประกอบทางเคมี: -

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:-

การศึกษาทางพิษวิทยา:-

การใช้ประโยชน์:

-ราก ที่มีขนาดใหญ่ไปแกะสลักทำ เป็นรูปนางกวัก พร้อมให้เกจิอาจารย์ดังทำพิธีเพื่อบูชา ให้มีเสน่ห์ทางด้านค้าขายดี บางคนเอารากไปแกะสลักเป็น “รักยม” ใส่ขวดปลุกเสกบูชาทำ ให้คนอื่นเกิดรักและนิยมในตัวผู้เป็นเจ้าของ ได้รับความนิยมมาตั้งแต่โบราณจนกระทั่งปัจจุบัน