Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

อาการขัดเบา นิ่ว ขับปัสสาวะ อาการไข้อาการร้อนใน กระหายน้ำ บำรุงธาตุ ร่างกาย กำลัง โรคพยาธิลำไส้อาการไอ เสมหะ MALVACEAE วงศ์ฝ้าย วงศ์ชบา วงศ์ธูปฤๅษี สมุนไพรในงานสาธารณสุขมูลฐาน พืชจำพวกต้น

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: กระเจี๊ยบแดง

ชื่อท้องถิ่น: ผักเก็งเค็ง ส้มเก็งเค็ง ส้มตะเลงเครง (ตาก)/ ใบส้มม่า (ระนอง)/ แกงแคง (เชียงใหม่)/ ส้มปู (แม่ฮ่องสอน)/ แบลมีฉี่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)/ แต่เพะฉ่าเหมาะ (กะเหรี่ยงแดง)/ ปร่างจำบู้ (ปะหล่อง)/ กระเจี๊ยบ ส้มเก็ง ส้มพอเหมาะ (ภาคเหนือ)/ ส้มพอดี (ภาคอีสาน) กระเจี๊ยบแดง กระเจี๊ยบเปรี้ยว (ภาคกลาง)/ ส้มพอ ส้มพอเหมาะ

ชื่อสามัญ: Rosella, Jamaican sorel, Roselle, Rozelle, Sorrel, Red sorrel, Kharkade, Karkade, Vinuela, Cabitutu

ชื่อวิทยาศาสตร์: Hibiscus sabdariffa Linn.

ชื่อวงศ์: MALVACEAE

สกุล: Hibiscus

สปีชีส์: sabdariffa

ชื่อพ้อง:

-Abelmoschus cruentus (Bertol.) Walp.

-Furcaria sabdariffa Ulbr.

-Hibiscus cruentus Bertol.

-Hibiscus digitatus Cav.

-Hibiscus digitatus var. kerrianus DC.

-Hibiscus fraternus L.

-Hibiscus gossypifolius Mill.

-Hibiscus masuianus De Wild. & T.Durand

-Hibiscus palmatilobus Baill.

-Hibiscus sanguineus Griff.

-Sabdariffa digitata (Cav.) Kostel.

-Sabdariffa rubra Kostel.

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นกระเจี๊ยบแดง เป็นไม้พุ่มมีความสูงประมาณ 50-180 เซนติเมตร มีอยู่หลายสายพันธุ์ ลำต้นและกิ่งก้านมีสีม่วงแดง

ใบ เป็นใบเดี่ยว ใบมีหลายลักษณะ ลักษณะคล้ายรูปฝ่ามือ 3 แฉก หรือ 5 แฉก ใบเว้าลึกหรือเรียบ หรือใบเป็นรูปรีแหลม หรือรูปเรียวแหลม ขอบใบมีจักเป็นฟันเลื่อย ใบมีความกว้างและความยาวใกล้เคียงกันประมาณ 8-15 เซนติเมตร และก้านใบมีความยาวประมาณ 5 เซนติเมตร

ดอก เป็นดอกเดี่ยว ออกดอกตามซอกใบ มีกลีบดองสีชมพูหรือสีเหลือง บริเวณกลางดอกจะมีสีเข้มกว่าคือสีม่วงแดง ดอกมีเกสรตัวผู้เชื่อมกันเป็นหลอด ก้านดอกสั้น มีริ้วประดับเรียวยาวปลายแหลม มี 8-12 กลีบ กลีบเลี้ยงจะแผ่ขยายติดกันออกหุ้มเมล็ดไว้ มีสีแดงเข้มและหักง่าย เมื่อดอกบานเต็มที่จะมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 6 เซนติเมตร

ผล เป็นรูปรีมีปลายแหลม ผลมีความยาวประมาณ 2.5 เซนติเมตร ผลอ่อนมีสีเขียว ผลแก่จะแห้งแตกเป็น 5 แฉก ในผลมีเมล็ดสีน้ำตาล ลักษณะคล้ายรูปไตอยู่จำนวนมาก ประมาณ 30-35 เมล็ดต่อผล และผลยังมีกลีบเลี้ยงหนาสีแดงฉ่ำน้ำหุ้มอยู่ เราจะเรียกส่วนนี้ว่ากลีบกระเจี๊ยบหรือกลีบรองดอก (Calyx) หรือที่คนทั่วไปเข้าใจว่าเป็นดอกกระเจี๊ยบ

สภาพนิเวศวิทยา: -

ถิ่นกำเนิด: แอฟริกาตะวันตก และ ตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมทั้งอินเดียตะวันออกเฉียงเหนือ

การกระจายพันธุ์: แอฟริกา ออสเตรเลีย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น อินเดีย มาเลเซีย ไทย เวียดนาม

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*ใบ รสเปรี้ยว สรรพคุณ กัดเสลด ทำให้โลหิตไหลเวียนดี

*เมล็ดใน รสจืดเป็นเมือก สรรพคุณ แก้อ่อนเพลีย บำรุงกำลัง บำรุงธาตุ

*ใช้ทั้ง 5 สรรพคุณ แก้พยาธิตัวจี๊ด

*ผล รสจืดเมาเล็กน้อย สรรพคุณ ขับเหงื่อ แก้ร้อนภายใน

*กลีบเลี้ยง รสเปรี้ยว สรรพคุณ แก้อาการขัดเบา แก้เสมหะ ขับน้ำดี ลดไข้ แก้ไอ ขับนิ่วในไต นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ แก้อ่อนเพลีย บำรุงธาตุ แก้กระหายน้ำ รักษาไตพิการ ขับเมือกมันให้ลงสู่คูทวารหนัก ละลายไขมันในเลือด

-ตำรายาโบราณ ใช้ทั้งต้นใส่หม้อต้มน้ำ 3 ส่วน เคี่ยวไฟให้งวดเหลือ 1 ส่วน ผสมกับน้ำผึ้งกึ่งหนึ่ง รับประทานวันละ 3 เวลา หรือจะรับประทานน้ำยาเปล่าๆก็ได้จนหมดน้ำยานั้น เป็นยาฆ่าพยาธิตัวจี๊ด

องค์ประกอบทางเคมี: -

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:-

การศึกษาทางพิษวิทยา:-

การใช้ประโยชน์: -

-กลีบเลี้ยง มีสารแอนโทไซยานิน (Anthocyanin) และสารโพลีฟีนอล ซึ่งได้แก่ Protocatechuic Acid ที่มีฤทธิ์ต่อต้านอนุมูลอิสระ ช่วยป้องกันโรคมะเร็ง ช่วยชะลอความแก่ และช่วยให้เส้นเลือดอ่อนนิ่มได้

-ใบอ่อน ใช้รับประทานเป็นผักได้ หรือจะนำมาใช้ทำแกงส้มก็ได้ ให้รสเปรี้ยวกำลังดี และยังมีวิตามินเอสูง (12,583 I.U. ต่อ 100 กรัม) ที่ช่วยบำรุงสายตาอีกด้วย

-กลีบเลี้ยงผลและกลีบดอก อุดมไปด้วยแคลเซียมที่ช่วยบำรุงกระดูกและฟันให้แข็งแรง

-กลีบเลี้ยงแห้ง มีกรดผลไม้หรือ AHA อยู่หลายชนิดในปริมาณสูง จึงมีการนำมาผลิตเป็นเครื่องสำอางประเภทครีมหน้าใส

-กลีบเลี้ยง ประกอบอาหารได้หลายประเภท เช่น แกงส้มดอกกระเจี๊ยบ ยำดอกกระเจี๊ยบ แยมดอกกระเจี๊ยบ ดอกกระเจี๊ยบแช่อิ่ม กระเจี๊ยบกวน ชากระเจี๊ยบแดง น้ำกระเจี๊ยบแดง เป็นต้น

-กระเจี๊ยบแดง จัดเป็นพืชส่งออกโดยนำไปใช้เป็นส่วนผสมสำคัญสำหรับ Herbal tea และใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร ใช้บริโภคภายในประเทศ ใช้ทำเป็นผลิตภัณฑ์ได้อย่างหลากหลาย เช่น ผลิตภัณฑ์ชาชง กระเจี๊ยบแดงอบแห้ง กระเจี๊ยบแดงแคปซูล เครื่องดื่มต่าง ๆ ใช้ในอุตสาหกรรมสีผสมอาหาร หรือใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร ได้แก่ แยม เยลลี่ เบเกอรี ไอศกรีม ไวน์ น้ำหวาน ซอส เป็นต้น รวมไปถึงในอุตสาหกรรมเครื่องสำอาง เช่น โลชัน ครีมกระเจี๊ยบแดง เจลอาบน้ำ ครีมขัดผิว เป็นต้น

-ลำต้น ของกระเจี๊ยบแดงยังสามารถนำมาทำเป็นเชือกปอได้อีกด้วย

-ในแอฟริกาใต้มีการใช้น้ำมันจากเมล็ดเป็นยารักษาแผลให้อูฐ