Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

อาการวิงเวียนศรีษะ HYPOXIDACEAE วงศ์หญ้าดอกคำ ว่าน

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: ว่านสากเหล็ก

ชื่อท้องถิ่น: ว่านพร้าว จ๊าลาน (เชียงราย)/ มะพร้าวนกคุ่ม มะพร้าวนกคุ้ม (ยะลา)/ พญารากเดี่ยว (นราธิวาส)/ กูดพร้าว (ภาคเหนือ)/ ละโมยอ (มะลายู-นรา)/ ซีหนานเหวินสูหลาน (จีนกลาง) เป็นต้น

ชื่อสามัญ: -

ชื่อวิทยาศาสตร์: Molineria latifolia (Dryand. ex W.T.Aiton) Herb. ex Kurz

ชื่อวงศ์: HYPOXIDACEAE

สกุล: Molineria

สปีชีส์: latifolia

ชื่อพ้อง:

-Aurota latifolia (Dryand. ex W.T.Aiton) Raf.

-Molineria latifolia (Dryand. ex W.T.Aiton) Herb. ex Kurz

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นว่านสากเหล็ก เป็นไม้เตี้ยหรือไม้ล้มลุกมีอายุหลายปี ลักษณะคล้ายกับพืชจำพวกปาล์ม มีความสูงประมาณ 30-40 เซนติเมตร ลำต้นเหนือดินมีลักษณะกลมชุ่มน้ำ มีหัวคล้ายรากแทงลึกลงไปในดินประมาณ 10-30 เซนติเมตร ตรงหัวจะมีรากเล็ก ๆ ลึกลงไปในดินอีกรากหนึ่ง ซึ่งจะมีลักษณะคล้ายกับสากตำข้าว หรือเป็นรูปไข่กลมรี ขยายพันธุ์ด้วยวิธีพบแพร่กระตายในพม่า และทางตอนใต้ของไทย รวมถึงหมู่เกาะมาเลเซียและบอร์เนียว

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับติดกันที่โคนต้น ใบเป็นรูปยาวรีหรือรูปขอบขนานแกมรูปหอก แผ่นใบพับเป็นร่อง ๆ ตามยาวคล้ายกับใบปาล์ม ปลายใบเรียวแหลม โคนใบสอบ ส่วนขอบใบเรียบเป็นคลื่นเล็กน้อย แผ่นใบเป็นสีเขียวเข้ม ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3.5-6 เซนติเมตร และยาวประมาณ 20-70 เซนติเมตร มีก้านใบยาวประมาณ 25-30 เซนติเมตร โคนแผ่กว้างหุ้มกับลำต้น

ดอก ออกดอกเป็นช่อแทงขึ้นมาจากหัวใต้ดิน ดอกมีกลีบ 6 กลีบ สีเหลือง โคนดอกเชื่อมติดกัน ดอกมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2-2.5 เซนติเมตร ดอกออกรวมกันแน่น ลักษณะเป็นช่อรูปทรงกระบอกปลายแหลม มีขนาดกว้างประมาณ 4-5 เซนติเมตร และยาวได้ประมาณ 5-7 เซนติเมตร

ผล ลักษณะกลมมีสีเหลืองอมเขียวอ่อน ส่วนผลแก่เป็นสีขาวถึงแดง มีขนาดยาวประมาณ 4-5 เซนติเมตร ส่วนที่ด้านขั้วป่องออก มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 เซนติเมตร และค่อย ๆ เรียวไปทางปลายผล ผลมีรสหวานถ้ากินน้ำหลังจากกินผลไม้นี้แล้ว จะทำให้สึกว่าน้ำมีรสหวานชุ่มคอดี

สภาพนิเวศวิทยา: -

ถิ่นกำเนิด: จีน (กวางตุ้ง) ไปจนถึงมาเลเซีย

การกระจายพันธุ์: -

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด และการแยกหน่อ

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*หัว และ ราก รสขมเมา สรรพคุณ แก้มดลูกอักเสบ ชักมดลูกให้เข้าอู่หลังการคลอดบุตร

แหล่งที่มา : กรมควบคุมโรค

-พิกัดยา ประกอบด้วย

1.“พิกัดเหล็กทั้งห้า” ได้แก่ ว่านสากเหล็ก แก่นขี้เหล็ก แก่นพญามือเหล็ก เถาวัลย์เหล็ก และสนิมเหล็ก สรรรพคุณ แก้พิษโลหิตทั้งบุรุษและสตรี เป็นยาบำรุงกำลัง และแก้กษัย

องค์ประกอบทางเคมี:

-ว่านซากเหล็ก พบสาร แก่ Alkaloids หลายชนิด เช่น Lycorine, Narcissine, Crinamrine, Tazettine, Amino acid เป็นต้น

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:

-ฤทธิ์ในการกระตุ้นหัวใจ สาร Tazettine ที่สกัดได้จากว่านสากเหล็กในปริมาณ 5 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม มีฤทธิ์ในการกระตุ้นหัวใจที่อยู่นอกตัวของกล ทำให้มีการบีบตัวแรงขึ้น

-ฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระสูง สารสกัดหยาบด้วยน้ำอุณหภูมิห้องจากส่วนของรากและเหง้าจะให้ผลผลิตสูงสุด รองลงมาคือเอทานอลและสารสกัดหยาบจากส่วนใบและลำต้น จากการศึกษาฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระ พบว่าสารสกัดหยาบทั้งส่วนเหนือดิน (รากและเหง้า) และส่วนใต้ดิน (ใบและลำต้น) มีฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระสูง โดยสารสกัดหยาบด้วยน้ำร้อนจากส่วนของใบและลำต้นจะมีฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระสูงที่สุด

-ฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย ว่านสากเหล็กยังมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียในกลุ่มก่อโรคผิวหนัง Candida albicans, Pseudomonas aeruginosa, Stapphylococcus aureus ซึ่งมีความเป็นไปได้ที่จะสามารถนำไปต่อยอดเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้

การศึกษาทางพิษวิทยา: -

การใช้ประโยชน์:

-อาการไอ เจ็บคอ ใช้ใบและรากแห้งประมาณ 3-10 กรัม นำมาต้มกับน้ำดื่ม

-อาหารฟกช้ำ ใช้รากแห้ง นำมาบดให้เป็นผง ใช้ครั้งละ 10 กรัม นำมาชงกับน้ำหรือเหล้าดื่ม ช่วยแก้อาการปวดข้อ เคล็ดขัดยอก แก้บวม

-ช่วยทำให้มดลูกเข้าอู่ ใช้หัวและรากของว่านสากเหล็ก นำมาหั่นบาง ๆ แล้วตากให้แห้ง ใช้ดองกับเหล้ากินเป็นยาชักมดลูก สำหรับผู้หญิงที่เพิ่งคลอดบุตรใหม่ ๆ จะช่วยทำให้มดลูกเข้าอู่เร็วขึ้น และยังช่วยรักษามดลูกอักเสบเนื่องจากความเคลื่อนไหวของมดลูกจากที่เดิมให้เป็นปกติ

-ในด้านความเชื่อ ชาวบ้านมักเชื่อว่า เวลาเดินในป่าต้องนำใบทัดหู จะช่วยป้องกันอันตรายจากเห็บป่า หากนำหัวฝนกับน้ำ เสกด้วยคาถา “นะโมพุทธายะ” 3 ครั้ง แล้วทามือก่อนชกมวย หากคู่ต่อสู้ถูกชกเพียงครั้งเดียวก็จะเจ็บปวดถึงหัวใจทีเดียว แม้จะชกไม่เป็นถ้าได้กินหัวเข้าไปจะกลายเป็นผู้มีกำลังวังชา สามารถสู้กับคู่ต่อสู้อย่างไม่เหน็ดเหนื่อย