Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

โรคแผลในปาก คอ ฝี แผลพุพอง OXALIDACEAE วงศ์กระทืบยอด พืชจำพวกต้น

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: ส้มกบ

ชื่อท้องถิ่น: เกล็ดหอยจีน ผักแว่น ผักแว่นเมืองจีน (ภาคกลาง)/ ส้มสังก๋า สังส้ม (แพร่)/ ส้มสังกา ส้มสามตา (เชียงใหม่)/ ส้มดิน หญ้าตานทราย (แม่ฮ่องสอน)/ ซาเฮี้ยะซึ่งเช่า (จีน)

ชื่อสามัญ: Creeping ladys sorrel, Indian sorrel, Yellow wood sorrel, Wood sorreal

ชื่อวิทยาศาสตร์: Oxalis corniculata L., Oxalis acetosella L.

ชื่อวงศ์: OXALIDACEAE

สกุล: Oxalis

สปีชีส์: corniculata

ชื่อพ้อง:

-Oxalis albicans Kunth

-Oxalis bradei R. Knuth

-Oxalis foliosa Blatt.

-Oxalis grenadensis Urb.

-Oxalis herpestica Schltdl.

-Oxalis langloisii (Small) Fedde

-Oxalis lupulina Kunth

-Oxalis meridensis Pittier

-Oxalis minima Steud.

-Oxalis nematodes Spreng.

-Oxalis parvifolia DC.

-Oxalis pilosiuscula Kunth

-Oxalis procumbens Steud. ex A. Rich.

-Oxalis pubescens Stokes

-Oxalis radicosa A. Rich.

-Oxalis repens Thunb.

-Oxalis simulans Baker

-Oxalis steudeliana Kunth

-Oxalis taiwanensis (Masam.) Masam.

-Oxalis trinidadensis R. Knuth

-Oxalis villosa M.Bieb.

-Acetosella bakeriana Kuntze

-Acetosella corniculata (L.) Kuntze

-Acetosella fontana (Bunge) Kuntze

-Acetosella herpestica (Schltdl.) Kuntze

-Acetosella stricta (L.) Kuntze

-Acetosella villosa (Progel) Kuntze

-Xanthoxalis albicans (Kunth) Small

-Xanthoxalis corniculata (L.) Small

-Xanthoxalis filiformis (Kunth) Holub

-Xanthoxalis langloisii Small

-Xanthoxalis parvifolia (DC.) Holub

-Xanthoxalis repens (Thunb.) Moldenke

-Xanthoxalis trinidadensis

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นส้มกบ เป็นพืชล้มลุกอายุหลายปี เป็นไม้เถาขนาดเล็กเลื้อยไปตามพื้นดิน มีรากออกตามข้อ ลำต้นยาวประมาณ 5-20 เซนติเมตร ลำต้นเล็กสีแดง ฉ่ำน้ำ ไม่แตกกิ่งก้าน ชอบขึ้นตามที่ลุ่มต่ำชื้นแฉะ

ใบ เป็นใบประกอบมี 3 ใบย่อย ออกที่ปลายยอด แบบเรียงสลับ ใบย่อยทั้งสามออกแบบสมมาตร ใบย่อยรูปหัวใจกลับ กว้างประมาณ 5-18 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 4-20 มิลลิเมตร โคนใบสอบ ปลายใบเว้า ขอบใบเรียบ แผ่นใบเรียบ มีขนสั้นนุ่มทั้งสองด้าน ก้านใบยาวประมาณ 4-10 เซนติเมตร หูใบมีขนาดเล็ก รูปสามเหลี่ยมมุมฉากถึงรูปคล้ายติ่งหู

ดอก ออกดอกเดี่ยวหรือเป็นช่อซี่ร่มเล็ก 1-5 ดอก สีเหลืองสด มีดอกไม่มาก ออกที่ซอกใบหรือปลายยอด ก้านช่อดอกยาวได้ถึง 20 เซนติเมตร ใบประดับรูปใบหอกแกมเส้นตรงขนาดกว้างประมาณ 2-4 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 1 มิลลิเมตร กลีบดอก 5 กลีบ สีเหลืองสด รูปไข่กลับแกมขอบขนาน กว้างประมาณ 2-6 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 4-10 มิลลิเมตร โคนเชื่อมติดกัน กลีบเลี้ยงมี 5 กลีบ รูปหอกแกมขอบขนาน ขนาดกว้างประมาณ 3.5-5 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 1.2-2 มิลลิเมตร มีขนครุยที่ขอบกลีบ โดยเฉพาะที่ปลายกลีบ ก้านดอกย่อยยาวประมาณ 4-15 มิลลิเมตร มีขนแข็งเอนหนาแน่น

ผล ลักษณะเป็นผลแห้งแบบแคปซูล แก่แล้วแตกออกได้ตามแนว ผลรูปทรงกระบอกแคบ มีสันตามยาวผล 5 สัน ปลายผลแหลม ปกคลุมด้วยขน กว้างประมาณ 2-4 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 10-25 มิลลิเมตร มีกลีบเลี้ยงติดอยู่ที่ขั้วผล เมล็ดรูปไข่ แบน รูปขอบขนานแกมรูปไข่ขนาดกว้างประมาณ 1-1.5 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 0.8-1 มิลลิเมตร สีน้ำตาลถึงสีน้ำตาลแดง มี 5-11 เมล็ดต่อช่อง ผลแก่จะแห้งแตกและดีดเมล็ดออกมา

สภาพนิเวศวิทยา: พบขึ้นได้ทั่วไปตามที่โล่ง มักขึ้นเป็นวัชพืช โดยเฉพาะบริเวณที่ชื้น หรือมีน้ำขังตื้นๆ ตามข้างทาง ทุ่งหญ้าหรือในสวน จนถึงระดับความสูงประมาณ 1,500 เมตร

ถิ่นกำเนิด: -

การกระจายพันธุ์: -

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด และไหล

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*ใบ รสเย็น สรรพคุณ ดับพิษ โขลกกับสุราใช้กากปิดแก้ปวดฝี แก้บวม ชุบสำลีอมข้างแก้ม แก้ฝีในคอ แก้ต่อมทอนซิลอักเสบ แก้ไข้คอตัน ถอนพิษต่างๆ

องค์ประกอบทางเคมี:

-ลำต้น มีกรดมาลิกในใบมีเกลือ oxalate อยู่จำนวนมากประมาณ 12% (ในน้ำหนักแห้ง) และนอกจากนี้ยังมีกรดซิตริกและกรดทาร์ทาริก อยู่เป็นจำนวนมากอีกด้วย มีแคโรทีน 3.6% แคลเซี่ยม 5.6% และวิตามินซี 125 มก.%

การศึกษาทางเภสัชวิทยา:

-ฤทธิ์ในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อ Staphylococcus aureus น้ำคั้นจากต้นส้มกบ มีฤทธิ์ในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อ Staphylococcus aureus และแบคทีเรียพวกแกรมบวกอื่น ๆ แต่จะไม่มีผลกับเชื้อ Escherichia coli

การศึกษาทางพิษวิทยา:-

การใช้ประโยชน์:

-โรคกลาก เกลื้อน ช้ต้นสดนำมาล้างให้สะอาด นำมาขยี้หรือตำแล้วใช้ถูบริเวณที่เป็นกลากเกลื้อนวันละ 3-4 ครั้งจนกว่าจะหาย

-โรคข้ออักเสบ อาการเคล็ดขัดยอกและมีอาการปวดบวม ใช้ใบส้มกบสดนำมาตำแล้วพอกบริเวณที่เป็นอาการช้ำบวม จะช่วยทำให้รู้สึกเย็น และอาการปวดบวมจะน้อยลง

-อาการไอ ใช้ต้นส้มกบนำน้ำคั้นจากใบและต้นใช้จิบกินบ่อย ๆ จะช่วยแก้อาการไอได้ หรือหากมีอาการไอหรือหอบก็ให้ใช้ต้นสดนำมาต้มผสมกับข้าวใช้กินวันละ 3 เวลาก็ได้

-อาการเจ็บคอ ในคอมีเม็ดแดง ๆ กลืนอะไรไม่ค่อยได้ ใช้ต้นสดมาเคี้ยวกินประมาณ 2-3 รอบ ห่างกันรอบละ 3-4 ชั่วโมง อาจจะผสมเกลือไปด้วยเล็กน้อยเพื่อแก้เปรี้ยว

-อาการร้อนในในปากและเพดานลิ้นเป็นฝ้า และมีเม็ดแดงขึ้นแถวเพดานลิ้นทำให้เจ็บที่ใต้ขากรรไกร และมีอาการเจ็บคอ ใช้ต้นส้มกบมาเคี้ยวกิน เคี้ยวไปสัก 4-5 รอบอาการจะดีขึ้น

-อาการแผลไฟลวก ใช้ต้นสดล้างสะอาดนำมาตำให้ละเอียดแล้วผสมกับน้ำมันพืช นำมาใช้ทาบริเวณที่เป็นแผล

-อาการแผลฟกช้ำบวม แก้ช้ำใน ใช้ต้นสดประมาณ 60 กรัม นำมาตำให้ละเอียดแล้วใช้ทาบริเวณที่เป็นแผล หรือใช้ผสมกับน้ำตาลแดงต้มกินก็ได้เช่นกัน โดยใช้ในขนาดเท่ากัน

-ช่วยบรรเทาโรคนอนไม่หลับ ช่วยสงบประสาทและทำให้นอนหลับได้ ด้วยการใช้ต้นสดผสมกับซ่งจำสด 1 กิโลกรัมและน้ำ 8 ลิตร แล้วต้มให้เดือดนานถึง 1 ชั่วโมง เสร็จแล้วนำมากรองเอาแต่น้ำมาเก็บไว้ อีกหม้อให้ต้มพุทราจีน 0.5 กิโลกรัมกับน้ำ 2 ลิตร แล้วต้มจนเดือดประมาณ 1 ชั่วโมง เสร็จแล้วนำมากรองเอาแต่น้ำเช่นกัน แล้วนำทั้งสองมาผสมกันพร้อมกับใส่สารกันบูดกับน้ำตาลทรายลงไป แล้วนำมาแบ่งกินครั้งละ 15-20 มิลลิลิตร วันละ 3 เวลา

-ช่วยให้ฝีแตกเร็ว ใช้ต้นสดผสมกับน้ำตาลทรายแดงเล็กน้อย ตำให้ละเอียด ใช้พอกบริเวณที่เป็นฝี จะช่วยแก้อาการปวดและทำให้หัวฝีแตกเร็วยิ่งขึ้น

-ช่วยขับเสมหะ ใช้ต้นและใบ (ไม่รวมราก) นำมาล้างให้สะอาด แล้วปั้นเป็นก้อนเท่าหัวแม่มือ ผสมกับเกลือเล็กน้อยพอเค็ม แล้วนำมาใช้อมและค่อย ๆ เคี้ยวกลืนเอาน้ำผ่านลงคอไปอย่างช้า ๆ โดยให้ทำวันละ 3-4 ครั้ง

-ยอดอ่อนและใบอ่อน นำมาใช้ปรุงเป็นอาหารได้เช่นเดียวกับผักดอง หรือนำมาใช้แทนมะขามเปียกในยามที่มะขามเกิดขาดแคลนได้ เนื่องจากส้มกบมีรสเย็น เปรี้ยว เค็ม และหวานเล็กน้อย