Select your language TH EN

เภสัชวัตถุ พืชวัตถุ thai-herbs.thdata.co thdata.co

โรคน้ำเหลืองเสีย โรคผิวหนัง กลากเกลื้อน ชันนะตุ ANNONACEAE วงศ์กระดังงา พืชจำพวกต้น

อ่านบทความอัตโนมัติ

ชื่อไทย: สะแกแสง

ชื่อท้องถิ่น: เก้าโป้ง งุ้นสะบันนา งุ้น สะบานงา (เชียงใหม่), แกนแซง (อุตรดิตถ์)/ ส้มกลีบ หำฮอก หำอาว (นครราชสีมา)/ เฝิง (เพชรบูรณ์)/ แตงแซง (ขอนแก่น, ชัยภูมิ)/ แคแสง (จันทบุรี)/ ราบ (สุราษฎร์ธานี)/ เนา (ภาคเหนือ)

ชื่อสามัญ: -

ชื่อวิทยาศาสตร์: Cananga latifolia (Hook.f. & Thomson) Finet & Gagnep.

ชื่อวงศ์: ANNONACEAE

สกุล: Cananga

สปีชีส์: latifolia

ชื่อพ้อง:

-Cananga brandisana (Pierre) Saff.

Canangium latifolium (Hook.f. & Thomson) Pierre ex Ridl.

-Unona brandisana Pierre

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

ต้นสะแกแสง เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบในช่วงฤดูแล้ง เรือนยอดโปร่ง แตกกิ่งก้านสาขาที่เรือนยอดของต้น ลำต้นมีลักษณะเปลาตรง มีความสูงได้ประมาณ 10-20 เมตร เปลือกลำต้นเป็นสีเทาหรือสีน้ำตาลอมเทา เปลือกเรียบหรือแตกแบบรอยไถ ส่วนเปลือกด้านในเป็นสีน้ำตาลอ่อนและมีกลิ่นเหม็นเขียว ตามกิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนสีเทาปกคลุม ตามกิ่งมีรอยแผลของก้านใบที่หลุดร่วงซึ่งมองเห็นได้ชัดเจน ขยาย

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกันไปตามข้อของต้น ลักษณะของใบเป็นรูปมนหรือค่อนข้างกลม ปลายใบมนและมีติ่งแหลมสั้น ๆ โคนใบมน หรือหยัก หรือเว้าเป็นรูปหัวใจมากบ้างน้อยบ้างไม่เท่ากัน ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 7-12 เซนติเมตร และยาวประมาณ 10-18 เซนติเมตร แผ่นใบเป็นสีเขียว หลังใบมีสีเข้มกว่าท้องใบและมีขนปกคลุมประปราย ส่วนท้องใบจะมีขนปกคลุมอย่างหนาแน่น เส้นกลางใบหลังใบเป็นร่องและท้องใบเป็นสัน เส้นแขนงใบมีประมาณ 8-12 คู่ ปลายเส้นไม่จรดกัน ก้านใบยาวได้ประมาณ 1 เซนติเมตร

ดอก ออกเป็นดอกเดี่ยวหรือออกเป็นช่อกระจุกใต้โคนก้านใบ ดอกมีลักษณะห้อยลง ช่อละประมาณ 2-3 ดอก ดอกมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ดอกอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อบานจะเปลี่ยนเป็นสีเขียวอมเหลือง ก้านดอกยาวประมาณ 2 เซนติเมตร มีใบประดับลักษณะเป็นรูปรี ขนาดกว้างประมาณ 7 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร ติดอยู่ที่โคนก้านดอก กลีบดอกมีอยู่ 6 กลีบและแบ่งออกเป็น 2 ชั้น ชั้นละ 3 กลีบ ชั้นในกลีบดอกจะเล็กกว่ากลีบดอกมีลักษณะเป็นรูปหอก โคนกลีบคอดเรียงเป็น 2 ชั้น แต่ละกลีบจะมีขนาดเท่ากัน โดยจะมีขนาดกว้างประมาณ 1.5-1.7 เซนติเมตร และยาวประมาณ 4-5 เซนติเมตร มีขนหนาแน่นทั้งสองด้าน ส่วนกลีบเลี้ยงมี 3 กลีบ ลักษณะของกลีบเลี้ยงเป็นรูปสามเหลี่ยม มีขนาดกว้างและยาวประมาณ 1 เซนติเมตร ปลายกลีบกระดกขึ้น ดอกมีเกสรเพศผู้จำนวนมากเป็นกระจุกอยู่กลางดอก

ผล ลักษณะออกผลเป็นกลุ่ม ก้านช่อผลยาวได้ประมาณ 3 เซนติเมตร มีผลย่อยประมาณ 20-25 ผล ลักษณะของผลเป็นรูปกลมรี ผิวย่น ผลมีขนาดประมาณ 1-1.3 เซนติเมตร และยาวประมาณ 1.5-2 นิ้ว ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีม่วงดำหรือสีดำ ภายในผลมีเมล็ดจำนวนมาก โดยจะมีมากกว่า 10 เมล็ด เมล็ดสะแกแสงจะมีลักษณะกลมแบนเรียงซ้อนกัน ผลจะแก่หลังจากดอกบาน

สภาพนิเวศวิทยา: พบขึ้นตามป่าดิบแล้ง ป่าผลัดใบ และป่าเบญจพรรณแล้งและชื้นทั่วไป ที่ระดับความสูงตั้งแต่ 50-300 เมตร จากระดับน้ำทะเล

ถิ่นกำเนิด: -

การกระจายพันธุ์: ไทย พม่า และอินโดจีน

การปลูกและการขยายพันธุ์: ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

สรรพคุณ:

-ตำรายาไทย

*ใบ รสเบื่อเมา สรรพคุณ สุมไฟเอาควันรม ฆ่าเชื้อพยาธิผิวหนัง

*เนื้อไม้ รสเบื่อเมา สรรพคุณ แก้ริดสีดวงจมูก แก้โรคผิวหนังกลากเกลื้อนเรื้อน น้ำเหลืองเสีย

*ใช้ทั้ง 5 รสเบื่อเมา สรรพคุณ ถอนพิษไข้ได้ดี

องค์ประกอบทางเคมี: -

การศึกษาทางเภสัชวิทยา: -

การศึกษาทางพิษวิทยา: -

การใช้ประโยชน์:

-พยาธิผิวหนังเรื้อรังใช้ใบมีรสเบื่อเมา นำมาสุมกับไฟรมฆ่าพยาธิผิวหนังเรื้อรัง

-เนื้อไม้ เป็นสีเทา มีเสี้ยนตรง อ่อน เนื้อหยาบปานกลาง เลื่อยผ่าไสกบตกแต่งได้ง่าย นิยมนำมาทำหีบ ลังใส่ของ ของเล่นเด็ก รองเท้าไม้ เสาเข็ม ที่อยู่อาศัย ใช้ประกอบการก่อสร้างชั่วคราว ใช้ทำกระดานแบบ แบบเทคอนกรีต เครื่องประดับ เครื่องจักสานและเครื่องใช้สอยต่าง ๆ

-นิยมปลูกเป็นไม้ประดับทั่วไป เพราะต้นสพแกแสงเป็นไม้โตเร็ว และดอกมีกลิ่นหอมเย็น